Category: RASTET TONA

GLPS i ofroi mbështetje ligjore të punësuarës që i refuzohej e drejta e pushimit vjetor

Ligji i Punës që është i aplikueshëm në Republikën e Kosovës përcakton se çdo i punësuar gjatë vitit kalendarik ka të drejtë për pushim vjetor të paguar në një kohëzgjatje prej së paku katër javë, pavarësisht a punon me orar të plotë apo të shkurtuar. Kjo e drejtë vlenë edhe për zyrtarët publik që shërbejnë në institucione bazuar edhe në Rregulloren për orarin e punës dhe pushimet e zyrtarëve publik.

Përveç pushimit vjetor, ligji parasheh edhe pushimin e lehonisë, pushimin mjekësor, pushimin javor etj., të cilat nuk bien ndesh me njëra-tjetrën. Kjo nënkupton se në rastet kur një i/e punësuar shfrytëzon njërin nga llojet e pushimit, kjo do të thotë që punëdhënësi nuk mund t’ia mohojë të drejtën e shfrytëzimit të llojit tjetër të pushimit që e njeh ligji.

Sidoqoftë, në disa raste punëdhënësit refuzojnë që të punësuarve t’ua mundësojnë gëzimin e kësaj të drejte me arsyetimin se “As ligji dhe as aktet nënligjore nuk i japin të drejtë askujt të që të shfrytëzojë pushim vjetor për periudhën kohore të pushimit të lehonisë…”. Situatë e tillë ka ndodhur edhe me qytetaren – e punësuar në kuadër të Shërbimit Spitalor dhe Klinik Universitar të Kosovës (SHSKUK) – të cilës i ka ofruar mbështetje juridike Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike.

Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike më datë 5 qershor 2023, ka dorëzuar kërkesën për realizimin e së drejtës në pushim vjetor në institucionin ku është e angazhuar qytetarja.

Në këtë parashtresë, Qendra i ka kërkuar institucionit përkatës që, konform me legjislacionin në fuqi që rregullon të drejtën e pushimit vjetor, të punësuarës t’i jepen 15 ditë pushimi, të cilat kishin mbetur të pashfrytëzuara nga viti 2022, e të njëjtat t’i shfrytëzojë gjatë muajit qershor 2023.

Pas kësaj, SHSKUK-ja i ka lejuar qytetarës t’i shfrytëzojë ditët e mbetura të pushimit vjetor. Me këtë rast, Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike e vlerëson pozitive përgjigjen e SHSKUK-së.

Shkelja e të dhënave personale në rastin e publikimit të rezultateve të provimit të jurisprudencës është ngritur si një çështje me rëndësi për mbrojtjen e privatësisë së individëve dhe zbatimin e ligjeve për të mbrojtur këtë të drejtë themelore. Në këtë kontekst, Ministria e Drejtësisë ka qenë subjekt i kritikave për publikimin e emrave, mbiemrave dhe emrave të prindit të kandidatëve në ueb faqen zyrtare dhe në rrjetet sociale, pa respektuar Ligjin për Mbrojtjen e të Dhënave Personale.  Këto informata, shpesh janë publikuar edhe në rrjete sociale, shpërndarë dhe rishpërndarë disa herë duke rritur mundësinë për keqpërdorimin e tyre.

Në këtë rast, Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike (Qendra) luajti një rol kyç në adresimin e shkeljeve të privatësisë së individëve nga Ministria e Drejtësisë në këtë rast. Qendra pas pranimit të ankesës nga një qytetare, më 14 shkurt 2022 ndihmoi qytetaren që ta paraqes ankesën në Agjencinë për Informim dhe Privatësi (AIP), duke i propozuar asaj që të zbatojë masat e duhura për të mbrojtur privatësinë e individëve.

Ky rast shënoi një fitore për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe për zbatimin e ligjit për mbrojtjen e të dhënave personale. Pas veprimeve të ndërmarra nga Qendra dhe pas përfundimit të punës së AIP-së, u bë e qartë se Ministria e Drejtësisë kishte shkelur ligjin dhe kishte nevojë për të ndërmarrë veprime korrigjuese. Në këtë kontekst, vendimi i AIP-së urdhëroi Ministrinë e Drejtësisë për të ndaluar publikimin e të dhënave personale dhe për të hequr publikimet ekzistuese. Ky vendim ishte një përmbushje e qëllimeve të Qendrës për të mbrojtur të drejtat e individëve dhe për të forcuar zbatimin e ligjit.

AIP gjatë fazës së shqyrtimit të ankesës  kishte dërguar pyetje në Ministrinë e Drejtësisë lidhur me bazën ligjore e cila mundëson publikimin e këtyre të dhënave. Ministria e Drejtësisë kishte theksuar se ekziston mundësia që kandidatëve që nuk dëshirojnë t’iu publikohen rezultatet mund të ju komunikohen ato vetëm në prani të Komisionit, duke u bazuar në nenin 14, par.8 i Ligjit nr. 04/L-141 për Provimin e Jurisprudencës. Në këtë përgjigje, Ministria e Drejtësisë kishte thënë se “publikimi i rezultateve të Provimit të Jurisprudencës është në funksion të njoftimit në kohë reale të kandidatëve dhe transparencës”. AIP ka vlerësuar se ky argumentim nuk përputhej me kërkesat dhe kufizimet e Ligjit për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, sepse ky ligj parasheh si kriter themelor për përpunimin e të dhënave personale dhënien e pëlqimit nga subjekti i të dhënave. Ndërkaq, në rastin e publikimit të rezultateve të provimit të jurisprudencës nuk është kërkuar pëlqim nga subjektet e të dhënave personale.

Reagimi dhe bashkëpunimi i Ministrisë së Drejtësisë në përputhje me vendimin dhe urdhrin e AIP-së, si dhe në ndërmarrjen e masave për të përmbushur kërkesat e ligjit tregon një përkushtim të përbashkët për respektimin e privatësisë dhe të drejtave të individëve. Ministria e Drejtësisë tash vepron në përputhje me Ligjin për Mbrojtjen e të Dhënave Personale dhe rezultatet e provimeve i publikon me kode për secilin kandidatë, pra në mënyrë të pseudonimizuar. Kjo fitore dëshmon rolin kyç të institucioneve dhe organizatave të shoqërisë civile në mbrojtjen e privatësisë dhe në forcimin e ligjit për të siguruar respektimin e të drejtave të njeriut në mjedisin digjital.

GLPS i ofroi mbështetje ligjore të punësuarës që i refuzohej e drejta e pushimit vjetor

Ligji i Punës që është i aplikueshëm në Republikën e Kosovës i obligon punëdhënësit që të punësuarve të mos ia mohojnë të drejtën e shfrytëzimit të pushimit vjetor. Por, përveç këtij lloji të pushimit, Ligji parasheh edhe pushimin e lehonisë, pushimin mjekësor, pushimi javor etj., të cilat nuk bien ndesh me njëra-tjetrën. Kjo nënkupton se në rastet kur i/e punësuara shfrytëzon njërin nga llojet e pushimit, kjo nuk do të thotë që punëdhënësi nuk mund t’ia mohojë të drejtën e shfrytëzimit të llojit tjetër të pushimit që e njeh Ligji.

Grupi për Studime Juridike dhe Politike (GLPS) përmes Qendrës për Raste Strategjike, ka ofruar mbështetje ligjore në një rast, i cili ka të bëjë me një të punësuar e cila kishte shfrytëzuar të drejtën e pushimit të lehonisë, dhe mbi këtë bazë institucioni (Zyra e Administratës – Klinika e Pediatrisë – Shërbimi Spitalor Klinik Universitar i Kosovës) në mënyrë verbale ia kishte refuzuar kërkesën për shfrytëzimin e pushimit vjetor.

Duke e vlerësuar se të punësuarës në mënyrë të pabazuar po i refuzohej e drejta e shfrytëzimit të pushimit vjetor, Qendra ka dorëzuar një shkresë më datë 6 qershor 2020, duke i kërkuar institucionit që t’ia njeh këtë të drejtë pushimi qytetares dhe që të njëjtin ta shfrytëzojë gjatë muajit qershor 2022.

Qendra e ka mbështetur kërkesën në të drejtat dhe detyrimet që rrjedhin nga Ligji i Punës dhe Rregullorja për orarin e punës dhe pushimet e zyrtarëve publikë. Ky ligj përcakton që pushimi i të punësuarit nuk konsiderohet si ndërprerje e marrëdhënies së punës, përfshirë edhe rastet pas shfrytëzimit të pushimit të lehonisë. Pra, duke marrë pushimin e lehonisë,  e punësuara nuk e ndërprenë marrëdhënien efektive të punës. Rrjedhimisht, pushimi i lehonisë është komplementar me pushimin vjetor (i shtohet atij) e jo zëvendësues ndaj tij.

Pas ofrimit të ndihmës juridike falas dhe përpilimit të shkresave të nevojshme, institucioni ku e punësuara punon më datë 14 qershor 2022, ia njohu të drejtën e pushimit vjetor.

Raste të tilla të suksesshme bëjnë që Qendra të mbetet e përkushtuar në zgjidhjen e problemeve kolektive përmes rasteve individuale dhe që t’i mbrojë të drejtat e të punësuarve, të sigurisë në punë, shëndetit dhe ambientit të përshtatshëm në punë dhe në përgjithësi të të drejtave të njeriut përmes padive strategjike dhe mjeteve tjera ligjore.

GLPS i ofroi mbështetje ligjore kandidates që i’u refuzua aplikimi në konkursin për laborantë mjekësorë

Ligji për zyrtarët publikë përcakton se pranimi në punë i nëpunësve civil dhe nëpunësve të shërbimit publik bazohet në parimin e meritës, mundësive të barabarta, profesionalizmit, integritetit, mosdiskriminimit dhe përfaqësimit të drejtë dhe të barabartë gjinor dhe të komuniteteve, përmes një procedure të hapur dhe konkurruese. Ky detyrim i obligon të gjitha institucionet publike që t’i respektojnë këto parime në çdo konkurs publik të shpallur nga ana e tyre.

Por, në rastin tonë, sektori i burimeve njerëzore i Shërbimit Spitalor dhe Klinik Universitar të Kosovës (SHSKUK), në konkursin e shpallur për pranimin e infermierëve dhe laborantëve më datë 13 nëntor 2023, në mënyrë të kundërligjshme ia ka mohuar të drejtën e aplikimit qytetares që përfaqësohet nga Qendra për Raste Gjyqësore Strategjike (CSL).

Kësaj kandidateje në mënyrë verbale i ishte refuzuar aplikimi nga zyrtarët për pranim të dokumentacionit në konkursin e lartcekur, në të cilën ajo kishte aplikuar për pozitën “Laborantë Mjekësorë”, me arsyetimin që nuk ka përgatitjen e duhur shkollore.

Pas shqyrtimit të çështjes, dokumenteve dhe konkursit, CSL ka vlerësuar se refuzimi i aplikimit të kandidates në konkursin publik të SHSKUK-së bie në kundërshtim me legjislacionin në fuqi dhe me datë  7 dhjetor 2023 dorëzuan një kërkesë në SHSKUK.

Përmes kësaj parashtrese, CSL dhe qytetarja kishte kërkuar nga ana e SHSKUK-së që të bëj pranimin e dokumenteve për aplikim në konkurs të kandidates për pozitën “Laborantë Mjekësorë”, me arsyetimin se refuzimi i aplikacionit nga zyrtarët për pranim të dokumentacionit në konkursin e lartcekur është i kundërligjshëm për disa arsye.

Së pari, CSL dhe qytetarja arsyetojnë kërkesën për pranim të aplikimit me faktin se kandidatja e ka përgatitjen shkollore e profesionale si dhe përvojën si teknike laborante, si kushte të mjaftueshme për pozitën e shpallur nga SHSKUK-ja.

Së dyti, përmes kësaj kërkese është arsyetuar kundërligjshmëria e refuzimit të aplikimit nga zyrtarët për pranim të dokumentacionit në konkursin e lartcekur, sepse vlerësimi mbi plotësimin e kushteve sipas konkursit do të duhej të vlerësohej nga një komision i veçantë, i cili edhe do të arsyetonte vendimin në rast të refuzimit të dokumentacionit të dorëzuar.

Mbi bazën e këtyre provave dhe arsyetimeve, CSL dhe kandidatja kanë kërkuar nga institucioni që të pranojë aplikimin e saj në konkursin për pozitën laborantë mjekësorë, me paralajmërimin që do të ndërmerren veprime edhe në rrugë gjyqësore nëse refuzohet ky aplikim pa ndonjë arsyetim të bazuar në legjislacion.

CSL dhe kandidatja janë në pritje të përgjigjes nga ana e SHSKUK-së.

GLPS, GJETHI dhe dy qytetarë ushtrojnë padi kundër Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës (MMPHI)

Në vitin 2005, me nënshkrimin e Traktatit për Themelimin e Komunitetit të Energjisë (tutje: Traktati), Kosova kishte marrë për obligim që deri në vitin 2020, të prodhonte 25% të energjisë së saj të tërësishme nga burimet e ripërtërishme. Kjo gjë ishte konfirmuar edhe me Ligjin për Energjinë ku është përcaktuar se Qeveria do të miratonte planin për arritjen e kësaj përqindje të energjisë së ripërtërishme. Me Udhëzimin Administrativ për caqet e energjisë nga burimet e ripërtërishme, ky cak ishte caktuar edhe më i lartë përkatësisht 29.89% e konsumit bruto të energjisë në Kosovë. Në përpjekje për të përmbushur obligimin nga Traktati, institucionet në vendin tonë, me veprime ose mos veprime, kanë lejuar ndërtimin e hidrocentraleve në kundërshtim me legjislacionin në fuqi dhe në dëm të mjedisit.

Një situatë e tillë kishte ndodhur edhe me hidrocentralin “Soponica” i cili është ndërtuar në lumin “Lepenci” në Kaçanik. Fillimisht, për operimin e këtij hidrocentrali me kapacitet 1.3 MW, në prill të vitit 2015, kompania “2 Korriku Sh.P.K” ishte pajisur me Pëlqim Mjedisor ndërsa në dhjetor të po atij viti ishin lëshuar edhe Kushtet Ujore (kritere të cilat duhet t’i plotësojë operatori për të shfrytëzuar ujin e lumit Lepenci). Më pas, në maj 2016, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (tash Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës – MMPHI) kishte dhënë Pëlqimin Ujor dhe në janar 2021 edhe Pëlqimin Mjedisor.

Përmes këtyre veprimeve të institucioneve ishte mundësuar që të fillojë edhe ndërtimi i Hidrocentralit “Soponica”. Por, operimi i hidrocentralit ishte kundërshtuar nga banorët e fshatit Soponicë dhe Doganaj si dhe nga  Organizata për Mbrojtjen e Mjedisit “Gjethi”, me arsyetimin se do të degradohej mjedisi në zonën ku është planifikuar ndërtimi dhe operimi i Hidrocentralit “Soponica”. Pavarësisht reagimit nga banorët dhe shoqëria civile, Komuna e Kaçanikut dhe MMPHI, në vend se të marrin masa për të ndalur degradimin e mjedisit, lëshuan Pëlqime me të cilat kapaciteti i këtij hidrocentrali të rritej nga 1.3 MW në 3.75 MW.

Në lidhje me këtë rast, në raportin e publikuar nga Institucioni i Avokatit të Popullit për procesin e licencimit dhe operimit të hidrocentraleve (përfshirë edhe Hidrocentralin “Soponica”) ishte konstatuar se në këto procese janë evidentuar mangësi në aspektin procedural, përfshirë këtu qasjen në informata, pjesëmarrjen e publikut në vendimmarrje dhe qasjen në drejtësi.

Mospërmbushja e obligimeve ligjore në dhënien e Pëlqimit Mjedisor për Hidrocentralin “Soponica” (Vendimi i Kontestuar) i datës 29 janar 2021, shërbeu si arsye që GLPS përmes Qendrës për Raste Gjyqësore Strategjike (CSL), bashkë me organizatën “Gjethi” dhe administratorët e fshatrave Soponicë dhe Doganaj (Paditësit) të ushtrojnë Padi për Konflikt Administrativ dhe kërkesë për shtyrjen e ekzekutimit të aktit administrativ të kontestuar.

Kjo Padi u dorëzua kundër MMPHI-së në Gjykatën Themelore në Prishtinë – Departamenti për Çështje Administrative më datë 5 tetor 2023. Në padi ukërkua që fillimisht të shtyhet ekzekutimi i vendimit për Pëlqim Mjedisor për Hidrocentralin “Soponica” i datës 29 janar 2021, si dhe pas shqyrtimit të kësaj padie në procedurë gjyqësore të anulohet në tërësi ky vendim.

Paditësit, nga provat që i kanë bashkëngjitur, kanë konsideruar se procesi që i ka paraprirë lëshimit të Pëlqimit Mjedisor për Hidrocentralin “Soponica” ka pasur shkelje të shumta ligjore. Pëlqimit mjedisor do të duhej t’i paraprinte vlerësimi i detajuar mjedisor, ndërsa në rastin konkret ky vlerësim është bërë me mangësi të shumta duke mos respektuar elementet e përcaktuara ligjore. Po ashtu, gjatë procesit të lëshimit të Vendimit të Kontestuar, qytetarëve të Kaçanikut iu është shkelur e drejta e tyre themelore e garantuar me Kushtetutë për të marrë pjesë në vendimet që kanë të bëjnë me mjedisin ku ata jetojnë. Kjo për shkak se njoftimi për debat publik lidhur me projektin e hidrocentralit ishte bërë në kundërshtim me aktin nënligjor që përcakton rregullat për pjesëmarrje të publikut në procedurat e vlerësimit të ndikimit në mjedis.

Pas pranimit të padisë, Gjykata Themelore më datë 24 tetor 2023, pa mbajtur shqyrtim gjyqësor mori aktvendim me të cilin vlerësoi se padia dhe kërkesa për shtyrjen e ekzekutimit të vendimit, janë paraqitur pas kalimit të afatit ligjor.

Ky vendim i Gjykatës Themelore ishte kundërshtuar nga ana e paditësve përmes ankesës më 6 nëntor 2023, me arsyetimin se hedhja poshtë e padisë dhe e kërkesës për shtyrjen e ekzekutimit të Vendimit të Kontestuar ka ardhur nga konstatimi i gabuar dhe jo i plotë i gjendjes faktike si dhe nga zbatimi i gabuar i të drejtës materiale. Përmes kësaj ankese, paditësit kanë kërkuar nga Gjykata e Apelit të anulojë aktgjykimin e Gjykatës Themelore, duke u bazuar në gjetjet se ky vendim është i paqartë dhe kundërthënës.

Pretendimet ankimore të paditësve ishin aprovuar nga Gjykata e Apelit, e cila me aktvendimin e datës 24 nëntor 2023, kishte konstatuar se vendimi i Gjykatës Themelore ishte marrë duke konstatuar gabimisht ose në mënyrë jo të plotë gjendjen faktike si dhe nuk ishin zbatuar drejtë dispozitat e të drejtës materiale. Andaj, kjo gjykatë vendosi që vendimi i Gjykatës Themelore të anulohet dhe çështja të kthehet në rigjykim dhe rivendosje.

Pas kthimit në rigjykim, Gjykata Themelore më datë 21 dhjetor 2023, kishte nxjerrë aktvendim me të cilin e kishte refuzuar si të pabazuar kërkesën e paditësve për shtyrjen e ekzekutimit të Vendimit të Kontestuar. Ky vendim ishte arsyetuar me faktin se palët paditëse nuk kishin ofruar mjaftueshëm prova për plotësimin e kushteve kumulative për shtyrjen e ekzekutimit të Vendimit të Kontestuar.

Më tej, paditësit përmes ankesës së datës 11 janar 2024, sërish i janë drejtuar Gjykatës së Apelit, ku kësaj here kanë kërkuar që kjo gjykatë ta kthejë në rivendosje çështjen e kërkesës për shtyrjen e ekzekutimit të Vendimit të Kontestuar, ose që si gjykatë e shkallës më të lartë të vendosë që të shtyhet ekzekutimi i këtij vendimi. Kjo për faktin se aktvendimi i Gjykatës Themelore më të cilin ishte refuzuar kërkesa për shtyrjen e ekzekutimit të Vendimit të Kontestuar është i përfshirë në konstatim të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike, zbatim të gabuar të drejtës materiale dhe shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore.

Lidhur me këtë ankesë, Gjykata e Apelit më datë 5 shkurt 2024, ka marrë aktvendim më të cilin i ka vlerësuar si të pabazuara pretendimet e paditësve si dhe ka vendosur që të lë në fuqi aktvendimin e Gjykatës Themelore. Në arsyetimin e vendimit të Apelit, ndër të tjera, thuhet se pretendimet ankimore të paditësve janë jo të vërtetuara, të pamjaftueshme dhe jo bindëse për gjykatën që të vendos për shtyrjen e ekzekutimit të vendimit për Pëlqim Mjedisor për Hidrocentralin “Soponica” i datës 29 janar 2021. Paditësit nuk janë pajtuar me vendimin e lartcekur të Gjykatës së Apelit, andaj më datë 12 mars 2024 kanë paraqitur kërkesë për rishqyrtim të jashtëzakonshëm në Gjykatën Supreme të Kosovës. Kjo për arsye se paditësit kanë vlerësuar se vendimi i Gjykatës së Apelit ka vlerësuar gjendjen faktike në mënyrë të gabuar dhe jo të plotë, ka zbatuar të drejtën materiale në mënyrë të gabuar dhe po ashtu ka pasur shkelje të dispozitave të procedurës kontestimore dhe të drejtës për gjykim të drejtë. Nga Gjykata Supreme paditësit kanë kërkuar që kërkesa për rishqyrtim të jashtëzakonshëm të aprovohet dhe të ndryshohet Aktvendimi i Gjykatës së Apelit duke aprovuar kërkesën për shtyrje të ekzekutimit të vendimit.

GLPS dhe dy qytetare ushtrojnë padi kundër Ministrisë së Bujqësisë, Agjencisë së Veterinarisë dhe Komunës së Prishtinës

Në vitet e fundit, qentë endacakë paraqesin rrezik të madh për jetën dhe sigurinë e qytetarëve të Kosovës. Andaj, nevoja për adresimin e kësaj problematike kërkon trajtim serioz nga ana e organeve shtetërore sepse rreziku nga sulmet e qenve endacak cenon të drejtat dhe liritë e qytetarëve (jetën, sigurinë, integritetin trupor, shëndetin dhe lëvizjen e lirë) që mbrohen me konventa ndërkombëtare, Kushtetutën dhe legjislacion vendor.

Institucionet shtetërore, ato në nivelin qendror dhe në nivelin lokal, janë të obliguar që të zbatojnë ligjet në fuqi për trajtimin e qenve endacakë, ashtu që të mbrojnë dhe garantojnë të drejtat dhe liritë e qytetarëve. Problematika dhe mos trajtimi adekuat i qenve endacakë vërtetohet edhe nga Raporti i Institucionit të Avokatit të Popullit, i cili evidenton disa ankesa të qytetarëve që ishin sulmuar nga këto kafshë duke përfshirë shqetësimet e tyre në lidhje me mos ndërmarrjen e masave nga ana e organeve shtetërore.

Lëndime nga sulmi i qenve endacakë kishin pësuar edhe dy qytetare të Komunës së Prishtinës, të cilat së bashku me Qendrën për Raste Gjyqësore Strategjike (CSL) në kuadër të GLPS-së, më datë 22 qershor 2022, kanë ngritur padi në Gjykatën Themelore në Prishtinë – Departamenti i Përgjithshëm kundër Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural (MBPZhR), Agjencisë së Ushqimit dhe Veterinarisë (AUV) dhe Komunës së Prishtinës. Baza e kësaj padie ishte kompensimi i dëmit nga mos veprimi i organeve shtetërore dhe i shkeljes së të drejtave të njeriut.

Në këtë Padi, CSL dhe dy qytetaret (bashkëpaditëset) pretendojnë se nga mos veprimi i MBPZhR-së, AUV-it dhe Komunës së Prishtinës (palët e paditura) në trajtimin e qenve endacakë, paditësve dhe shumë qytetarëve po u shkelen të drejtat dhe liritë themelore të mbrojtura me Kushtetutën e Republikës së Kosovës, si e drejta në jetë, integritet trupor, shëndet, si dhe në liri lëvizjes.

Bashkëpaditëset kanë bashkëngjitur në padi edhe prova me të cilat argumentohet fakti se dy qytetaret kanë qenë të sulmuara nga qentë endacakë dhe si shkak i lëndimeve kanë pranuar tretman mjekësor. Po ashtu, pjesë e Padisë janë edhe provat e tjera që argumentojnë se nga mungesa e menaxhimit të kontrolluar të popullimit të qenve dhe rritja e numrit të tyre në rrugët e qyteteve dhe fshatrave, shumë qytetarë janë sulmuar e ka pasur raste të tilla që si pasojë e lëndimeve të marra nga sulmi i qenve endacakë edhe e kanë humbur jetën (Rasti i 9 vjeçares në fshatin Karaqevë, komuna e Kamenicës, në vitin 2009). Në këto prova përfshihen raportimet në media, deklaratat dhe raportet mjekësore të qytetarëve të sulmuara nga qentë endacak, fotografi ku shihet një numër i madh i qenve endacakë në lagjet e Prishtinës etj.

Duke e pasur parasysh gjithë këtë situatë, bashkëpaditëset kanë kërkuar nga ana e Gjykatës që të vërtetojë se palët e paditura kanë dështuar të mbrojnë të drejtat themelore në jetë, shëndet, siguri dhe liri të lëvizjes së qytetarëve të Kosovës, me mos ndërmarrjen e masave për zgjidhjen e problemit me qentë endacakë. Përmes kësaj Padie, është kërkuar që këto masa të fillojnë të merren që të adresohet kjo problematikë.

Po ashtu, me padi është kërkuar nga Gjykata që të aprovohet edhe kërkesa për kompensimin e dëmit që i është shkaktuar dy qytetareve nga sulmi i qenve endacak në shumë prej 7,050 euro. Ky kompensim është kërkuar për mbulimin e shpenzimeve mjekësore dhe për të kompensuar dëmin e shkaktuar për shkak të frikës së  lartë, ankthit të vazhdueshëm dhe dhimbjeve fizike të intensitetit të lartë që ato e kanë përjetuar nga sulmi i qenve endacakë. Pavarësisht që nga dorëzimi i padisë kanë kaluar më shumë se një vit e gjysmë, deri më tani nga ana e Gjykatës nuk kemi pranuar asnjë vendim apo ftesë për caktim të seancës gjyqësore.

GLPS dhe një qytetar ushtrojnë padi kundër Ministrisë së Financave, Punës dhe Transfereve

Personat paraplegjik dhe tetraplegjik përkufizohen si persona që, si shkak i sëmundjes apo dëmtimit të sistemit nervor qendror apo periferik, kanë humbur në formë të përhershme mundësinë e zhvendosjes dhe lëvizjes së ekstremiteteve të poshtme, respektivisht ekstremiteteve të poshtme dhe të sipërme. Duke qenë se personat paraplegjik dhe ata tetraplegjik nuk janë në gjendje që të përkujdesen për vete në mënyrë të pavarur, ata për të kryer nevojat elementare duhet të kenë shoqërues. Statusin dhe të drejtat e këtyre dy kategorive e rregullon Ligji nr.05/L -067 për statusin dhe të drejtat e personave paraplegjik dhe tetraplegjik, i cili ndër të tjera parasheh edhe të drejtën në kompensim mujor si dhe të drejtën për kujdestar që u takon këtyre personave. Sidoqoftë, në praktikë institucionet ua mohojnë këto drejta personave, në bazë të vendimeve të paarsyetuara dhe duke mos i marrë parasysh raportet mjekësore që e vërtetojnë gjendjen shëndetësore të tyre.

Një rast i tillë i mohimit të së drejtës ligjore për kompensim dhe kujdestar personal ndodhi edhe me një qytetar nga komuna e Gllogocit, i cili bashkë me Qendrën për Raste Gjyqësore Strategjike (CSL), më datë 1 mars 2023, dorëzuan si bashkëpaditës padinë për konfliktin administrativ në Gjykatën Themelore në Prishtinë – Departamenti për Çështje Administrative kundër Ministrisë së Financave, Punës dhe Transfereve (MFPT).

Në këtë Padi, CSL dhe qytetari pretendojnë kundërligjshmërinë e vendimit të Divizionit të Skemave Pensionale – Departamenti i Pensioneve në kuadër të MFPT-së (vendimi i kontestuar), i datës 7 dhjetor 2022, me të cilin ishte refuzuar ankesa e qytetarit kundër vendimit të këtij organi për mos njohjen e statusit të personit paraplegjik ose tetraplegjik, e që rrjedhimisht i ishte mohuar edhe e drejta ligjore në kompensim dhe në kujdestar personal.

Bashkëpaditësit vlerësojnë se vendimi i kontestuar është marrë në kundërshtim me parimet kushtetuese të sundimit të ligjit, me dispozitat e Ligjit për statusin dhe të drejtat e personave paraplegjik dhe tetraplegjik, Ligjin për Procedurën e Përgjithshme Administrative (LPPA), Rregulloren (QRK) nr. 07/2017 për përbërjen, funksionimin, përgjegjësitë e komisionit vlerësues dhe përcaktimin e procedurave për njohjen e statusit dhe të drejtave të personave paraplegjik dhe
tetraplegjik .  

Se vendimi për mos njohjen e statusit të personit paraplegjik dhe tetraplegjik ndaj bashkëpaditësit është i përfshirë në shkelje të parimit kushtetues të mos diskriminimit argumentohet me faktin se organi vendimmarrës duke ia njohur vetëm statusin e personit me paaftësi të përhershme, ia ka mohuar të drejtën në kompensim dhe në kujdestar personal. Pra, me mosdhënien e një përshtatje/akomodimi të arsyeshëm e në përputhje me nevojat specifike të bashkëpaditësit, vlerësohet se organi vendimmarrës nuk e ka diskriminuar qytetarin në bazë të aftësisë së tij të kufizuar.

Po ashtu, vendimi i atakuar pretendohet se është në kundërshtim me ligjin që rregullon statusin dhe të drejtat e personave paraplegjik dhe tetraplegjik, për arsye se nuk janë marrë parasysh faktet që tregojnë se ky qytetar ka pasoja të përhershme në shëndetin e tij si dhe nuk mund të kryejë nevojat elementare ditore pa ndihmën e një personi tjetër.

Tutje, mos arsyetimi i vendimit mbi refuzimin e ankesës së bashkëpaditësit, mos përfshirja e raportit të Komisionit Konziliar si dhe e raportit specialistik, më të cilat vërtetohet diagnoza dhe  se bashkëpaditësi është plotësisht i pa aftë për jetë të pavarur dhe ekziston një domosdoshmëri për ndihmë dhe kujdes nga një person tjetër, paraqesin bazë tjetër mbi të cilën bashkëpaditësit thirren se vendimi i atakuar është marrë në kundërshtim me LPPA, Rregulloren nr. 07/2017, sepse ka pasur mos ekzaminim të duhur nga Komisioni Vlerësues.

Përmes arsyetimit të pretendimeve të lartcekura dhe nga provat e bashkëngjitura në Padi, CSL dhe qytetari kanë kërkuar nga ana e Gjykatës që të aprovojë në tërësi këtë padi, ta anulojë vendimin e atakuar si dhe të aprovohet kërkesa për kategorizimin e këtij qytetari në grupin e parë të personave paraplegjik dhe tetraplegjik, ashtu që të detyrohet MFPT-ja t’ia kompensojë pensionin në mënyrë retroaktive nga data 5 janar 2022.

Pavarësisht që me padi është kërkuar që kjo çështje gjyqësore të procedohet me prioritet nga ana e gjykatave për shkak të gjendjes shëndetësore të bashkëpaditësit, gati një vit pas dorëzimit të padisë, nuk është pranuar asnjë vendim e as ftesë për fillimin e gjykimit të çështjes.